Napisane przez Paweł Śliz
Według sondażowych badań opinii, proces rozwodowy jest jednym z najbardziej stresujących wydarzeń w życiu dorosłego człowieka. Wyniki te z pewnością mają uzasadnienie, a jednak wiele osób przeszło przez ten proces w sposób sprawny i przynoszący satysfakcję z rezultatu, w czym pomagają wypracowane przez lata praktyki prawniczej metody na przygotowanie się do sprawy rozwodowej.
Rozwód – dlaczego i jakie należy gromadzić dowody?
Proces rozwodowy to sprawa trudna i wymagająca przygotowania, dlatego kilka słów wstępnego wyjaśnienia jest konieczne. Małżeństwo w sensie prawnym to nic innego jak umowa cywilnoprawna, której rozwiązanie możliwe jest tylko przez sąd, na skutego wydanego wyroku. Mając na uwadze fakt, że owa „umowa cywilnoprawna” obarczona jest ogromnym bagażem emocjonalnym, gdyż dotyczy najważniejszych aspektów naszego życia (miłości, dzieci i finansów), bardzo ważne jest aby gruntownie przygotować się do sprawy rozwodowej i poprawnie (a co ważniejsze: rozsądnie), napisać pozew rozwodowy
Przed złożeniem pozwu, powód powinien mieć plan, wizję tego, co chciałby osiągnąć w postępowaniu rozwodowym. Jeszcze przed wniesieniem pozwu musisz wiedzieć, czy chcesz rozwodu z orzekaniem o winie czy bez orzekania o winie, czy to Ty masz sprawować bieżącą opiekę nad dziećmi, czy też drugi małżonek, a może uważasz, że powinniście dzielić te obowiązki. Czy będą potrzebne alimenty, kto komu będzie je płacił i jak wysokie one będą? Jak będą wyglądały późniejsze kontakty każdego rodzica z dziećmi? Na te pytania należy sobie odpowiedzieć w pierwszej kolejności.
Te kwestie nie są skomplikowane, jeżeli strony rozwodzą się zgodnie i umieją się porozumieć.
Problemy natomiast zaczynają się, gdy strony mają odmienne poglądy co do przyczyny rozpadu pożycia małżeńskiego, opieki nad dziećmi czy kontaktów z nimi i alimentów. Dlatego też aby zakończyć takie postępowanie zgodnie ze swoimi oczekiwaniami, ważne jest należyte przygotowanie się do rozwodu.
Jak już zostało wspomniane na początku, postępowanie rozwodowe, to jest postępowanie zmierzające do rozwiązania umowy cywilnoprawnej, zatem opiera się na przepisach postępowania cywilnego. W konsekwencji, w sprawie rozwodowej ten kto twierdzi, powinien udowodnić swoje twierdzenie. Uważasz, że żona Cię zdradziła? Udowodnij to. Twierdzisz, że mąż jest alkoholikiem? Pokaż sądowi dowody na jego alkoholizm. Nie wystarczy samo twierdzenie o zaistnieniu jakiejś okoliczności, ale konieczne jest udowodnienie tego faktu. Dowody w postępowaniu rozwodowym muszą być zgromadzone w zakresie każdej istotnej kwestii – winy, przyznania władzy rodzicielskiej jednemu z małżonków, określenia wysokości alimentów, zakresu kontaktów itd.
Jakie dowody powinieneś gromadzić jeśli chcesz udowodnić winę małżonka?
Wina w rozpadzie małżeństwa, wbrew powszechnym przekonaniom, nie musi odnosić się tylko do niewierności jednego z małżonków. Wina w rozpadzie związku może być związana z hazardem, nadużywaniem alkoholu, zaniedbywaniem obowiązków małżeńskich, przemocą psychiczną, fizyczną, finansową, a zatem ze wszystkim co doprowadziło do rozpadu więzi małżeńskich.
Potencjalnie dowodem w sprawie o rozwód, może być niemal wszystko. Mogą to być e-maile, SMS-y, zdjęcia, mogą to być zeznania sąsiadów, przyjaciół, członków rodziny (poza dziećmi do 17 roku życia), nagrania video czy audio, wydruki z portali społecznościowych jak np. Facebook, dokumentacja medyczna. Bardzo często spotykane jest korzystanie z usług detektywistycznych. Przygotowany przez fachowca wywiad detektywistyczny załącza się do pozwu, a samego detektywa można wnioskować w danym postępowaniu w charakterze świadka.
Bardzo ważne jest, aby w sprawach rozwodowych materiał świadczący o winie drugiego małżonka zgromadzić jeszcze przed wniesieniem pozwu rozwodowego. Nie wszystkie dowody muszą być od razu przedłożone w sądzie, natomiast ze strategicznego punktu widzenia konieczne jest aby je wcześniej zgromadzić. Małżonek chcący udowodnić winę drugiej stronie, ma naprawdę bardzo szerokie pole manewru i może wykorzystać wiele źródeł dowodowych. Oprócz wspomnianych powyżej, dowodem może być także znalezione przez przypadek potwierdzenie rezerwacji pokoju hotelowego, w czasie kiedy drugi małżonek miał być w biurze, lub wydruk bankowy świadczący o tym, że subskrybuje płatne witryny randkowe w Internecie. Krótko mówiąc, przydatne jest wszystko co może przekonywać, że przez to zachowanie małżonka rozpadły się Wasze więzi małżeńskie (więź emocjonalna, fizyczna i gospodarcza).
Jak się bronić, jeśli został przeciwko Tobie złożony pozew o rozwód z Twojej wyłącznej winy?
Zakładając, że na sam rozwód się zgadasz, natomiast nie godzisz się na obarczenie Cię wyłączną winą za rozpad związku, masz dwie zasadnicze możliwości:
1) udowadniać, że nie Ty jesteś rozpadowi związku winny, ale wyłącznie drugi małżonek,
albo
2) udowadniać, że nie jesteś winny wyłącznie Ty, ale drugi małżonek również doprowadził do rozpadu więzi małżeńskich.
Pamiętaj, że sąd rozwodowy nie sprawdza, kto z Was zawinił bardziej. Bada tylko, czy aby nie ma też winny po drugiej stronie, pod warunkiem że o to wniesiesz. Sąd z urzędu (z urzędu znaczy z własnej inicjatywy danego organu władzy, bez Twojego wniosku) nie będzie prowadził w tym zakresie postępowania dowodowego. Jeżeli zatem jednej ze stron, drugi małżonek skutecznie zarzuci zdradę małżeńską, nie przesądza to, że zdradzający zostanie uznany za wyłącznie winnego rozpadowi małżeństwa. Jeżeli bowiem małżonkowi, który zdradził, uda się udowodnić, że jego współmałżonek wszczynał awantury, nie dbał o dom dzieci lub dopuszczał się innych uchybień względem małżeństwa, wówczas prawdopodobnie sąd uzna, że winę za rozpad małżeństwa ponoszą obie strony.
Władza rodzicielska.
Jeśli rozwód między stronami jest zgodny i strony są gotowe porozumieć się w poszczególnych kwestiach, a chcą także oboje sprawować władzę rodzicielską nad dziećmi, do pozwu należy dołączyć tzw. porozumienie rodzicielskie, które określa sposób wykonywania wspólnej władzy rodzicielskiej.
Natomiast jeżeli nie ma między małżonkami wspólnego stanowiska w przedmiocie władzy rodzicielskiej kwestię ową będzie musiał rozstrzygnąć Sąd, zapewne najpierw w postanowieniu o zabezpieczeniu, a później ostatecznie w wyroku rozwodowym. Powierzenie władzy jednemu z małżonków, przy jednoczesnym ograniczeniu tej władzy drugiemu do współdecydowania w istotnych sprawach dziecka (tu Sąd może enumeratywnie je wymienić np. do wyboru szkoły, leczenia, religii) ma na celu ustabilizowanie sytuacji wychowawczej dziecka. Zatem skoro strona zmuszona jest do pozostawienia tej kwestii rozstrzygnięciu sądowemu, to celem korzystnego dla siebie rozwiązania tej kwestii będzie uprzednie zgromadzenie właściwego materiału dowodowego świadczącego o tym, że to właśnie ona jest właściwa do sprawowania tej codziennej pieczy i to ona winna podejmować w głównej mierze decyzje w życiu dzieci.
W tym zakresie sąd orzekający opiera się w głównej mierze na opinii tzw. OZSS czyli Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów (dawniej RODK). W skład takiego zespołu wchodzą specjaliści z zakresu psychologii, pedagogiki a także czasami wybranych działów medycyny, przykładowo: pediatrii, medycyny rodzinnej, chorób wewnętrznych, psychiatrii, psychiatrii dzieci i młodzieży. W trakcie badania biegli obserwują jak wyglądają relację między poszczególnym z rodziców a dziećmi oraz między rodzicami. Badanie jest czasochłonne i należy na nie wygospodarować kilka godzin. W trakcie badania biegli rozmawiają z rodzicami, przeprowadzają testy i rozmawiają z dziećmi. Przy młodszych dzieciach badanie polega na przygotowaniu przez dzieci rysunku np. swojej rodziny, który następnie jest analizowany.
Biegli przed wydaniem opinii mają prawo wglądu w akta sprawy. Z Twojego punktu widzenia ważne jest, aby w aktach sprawy jeszcze przed przeprowadzeniem badania znajdowały się dowody świadczące o Twoich predyspozycjach do sprawowania głównej pieczy nad dziećmi. Takimi dowodami mogą być przede wszystkim zeznania świadków, opinie ze szkoły, zdjęcia z dziećmi, zaświadczenia od lekarza o stanie zdrowia czy o tym kto zajmuje się sprawami medycznymi dziecka. Ważnym dowodem w kwestii władzy rodzicielskiej będzie także wywiad kuratora. Wywiad taki będzie opierał się o rozmowę z każdym małżonków a także o „wizytację” w miejscu ewentualnego zamieszkania dziecka. Ważne jest to aby orientować się w aktualnej sytuacji szkolnej dziecka, w sytuacji medycznej, a także aby umieć wskazać kuratorowi jakie są obecne problemy dziecka, jakie są jego potrzeby, jakich ma przyjaciół. Pomocna jest generalna orientacja w aktualnej sytuacji wychowawczej dziecka.
Należy także mieć na uwadze, że kurator zwraca szczególną uwagę na sytuację mieszkaniową dziecka. Ważne jest zatem, aby dziecko miało urządzone swoje miejsce do spania, do zabawy, nauki (własny pokój lub wyodrębnioną, własną część pokoju). Miejsce dziecka musi być tak zorganizowane aby było przystosowane adekwatnie do jego wieku. W wywiadzie kuratora może także znaleźć się rozmowa kuratora z dzieckiem. Wywiad kuratora jest bardzo ważnym elementem w zakresie orzekania o władzy rodzicielskiej. W związku z powyższym nie należy go bagatelizować i przygotować się do niego z należytą starannością.
Alimenty na dzieci.
Ten aspekt procesu rozwodowego ma charakter niemal matematyczny. Sąd w tym zakresie bada dwie kwestie:
1) jakie są finansowe potrzeby dzieci,
2) jakie są możliwości zarobkowe zobowiązanego do płacenia alimentów.
W pozwie rozwodowym, starając się o alimenty na dzieci niepełnoletnie, musimy wykazać na co będą one spożytkowane. Koniecznym jest zatem wskazanie, że musimy opłacić czynsz, media, szkołę, korepetycje, jedzenie, kosmetyki, lekarza, zajęcia dodatkowe itp. Potrzebne będzie gromadzenie i przedłożenie sądowi, wraz z pozwem rachunków za poszczególne wydatki. Najlepiej będzie posortować wszystkie rachunki miesiącami. Należy pamiętać, aby przedstawione rachunki opiewały na rzeczywiście kupowane produkty. Przestrzegam natomiast przed „kupowaniem rachunków”, gdyż zabieg taki druga strona bardzo łatwo wychwyci, Ty możesz narazić się na odpowiedzialność karną. Najlepiej jest pobierać, gdy robi się zakupy, rachunki imienne np. faktury. Sądy nieprzychylnie patrzą na paragony gdyż nie wynika z nich kto faktycznie dokonywał zakupów.
Drugim aspektem, który sąd będzie brał pod uwagę, określając wysokość alimentów, są możliwości zarobkowe strony zobowiązanej do ich łożenia. O ile małżonek pracuje i otrzymuje stałe wynagrodzenie od pracodawcy, to pod względem dowodowym nie będzie to aspekt problematyczny. W tym wypadku sąd sam zwróci się do stron o przedłożenie zaświadczenia o zarobkach, choć warto zawnioskować o to w pozwie rozwodowym. Natomiast jeżeli zobowiązany zaniża swoje zarobki lub np. fikcyjnie się zwalania, to koniecznym będzie podjęcie działań dowodowych wskazujących faktyczne zarobki małżonka zobowiązanego. W tym zakresie strona, dochodząca alimentów, może przedłożyć wydruki ofert pracy z internetu adekwatnych dla zobowiązanego, może także załączyć zdjęcia, że zobowiązany, wbrew twierdzeniom, podejmuj pracę lub pracę dodatkową. Mogą to być także zeznania świadków, wydruki z konta, potwierdzenia otrzymania wynagrodzenia od pracodawcy. Jednym słowem wszystko co może wskazywać na faktyczne dochody małżonka.
Kontakty z dzieckiem.
Jeżeli dziecko przebywa stale u jednego z rodziców, to koniecznym elementem rozwodu będzie ustalenie sposobu utrzymywania kontaktów dziecka z drugim rodzicem. Co do zasady zakres i sposób kontaktów określają rodzice wspólnie, kierując się przede wszystkim dobrem dziecka i biorąc pod uwagę jego rozsądne życzenia. Dopiero w razie braku porozumienia, rozstrzyga w tej kwestii sąd opiekuńczy. Pamiętaj, że kontakty są niezależne od zakresu władzy rodzicielskiej. Można zatem być zupełnie pozbawionym władzy rodzicielskiej, a posiadać regularne kontakty z dziećmi.
Kontakty z dzieckiem to nie tylko możliwość przebywania z dzieckiem (odwiedziny, spotkania, zabieranie dziecka poza miejsce jego stałego pobytu), ale także możliwość bezpośredniego porozumiewania się, utrzymywania korespondencji, kontakt telefoniczny i za pomocą aplikacji komunikacyjnych czy mediów społecznościowych. Sąd rozstrzygając roszczenia rodziców w zakresie kontaktów z dziećmi, powinien kierować się przede wszystkim dobrem dziecka, a nie interesem jednego lub obojga rodziców. Przygotowując zatem pozew rozwodowy, w zakresie uregulowania kontaktów, należy zgromadzić dowody wskazujące na więź jaka łączy dziecko z rodzicem. Oczywiście w zakresie kontaktów bardzo ważne będą wywiady kuratorskie a także opinia OZSS, o których to dowodach pisałem wyżej. Jeśli może to być pomocne, ,można korzystać także z zeznań świadków, którzy będą posiadali wiedzę w zakresie sprawowania opieki nad dzieckiem czy więzi emocjonalnej między rodzicem a dzieckiem. Do pozwu można także załączyć zdjęcia oraz filmy przedstawiające sposoby spędzania wolnego czasu z dzieckiem. Dołączyć możesz także laurki czy listy jakie dziecko kierowało do Ciebie i wszelkie dowody jakie mogą wskazywać na więź jaka istnieje między Wami.
Jakich dowodów nie przedkładać?
Pamiętać jednak należy, że wszystkie dowody wykorzystywane w rozwodzie winny być pozyskane zgodne z prawem. Nie można włamywać się na pocztę mailową małżonka, nie wolno przełamywać haseł do portali społecznościowych, nie można na własną rękę zakładać podsłuchów i uzyskiwać nagrania zdarzeń w których nagrywający nie uczestniczy (oczywiście nie dotyczy to pracy detektywa i tak pozyskanego materiału), gdyż takie postępowanie może skończyć się Twoją odpowiedzialnością za przestępstwo.
Jak napisać pozew o rozwód?
Jeśli będziesz pozew pisać samodzielnie, pamiętaj o kilku kwestiach. Pozew w pierwszej kolejności musi wskazywać Sąd, do którego jest składany. Pozew o rozwód wnosi się do sądu okręgowego ustalonego według ostatniego wspólnego miejsca zamieszkania małżonków.
Następnie w pozwie należy dokładnie określić strony tego postępowania – czyli małżonków (powód – wnoszący pozew i pozwany – druga strona). Wskazać należy nr PESEL, a także adres zamieszkania każdej ze stron.
W pozwie rozwodowym musimy wyraźnie wskazać, rodzaj powództwa tzn., że jest to pozew rozwodowy a nie np. pozew o separację. Kolejnym ważnym elementem pozwu jest dokładne wskazanie naszych żądań, o których obszernie pisałem w tym poradniku. Dla podsumowania przypomnę, że są to następujące roszczenia:
1. Wniosek o rozwód – tu wskazujemy jeden z wybranych elementów:
a) bez orzekania o winie stron
b) z orzeczeniem o wyłącznej winie jednej ze stron
c) z winy obu stron
2. Władza rodzicielska – wskazanie czy ma ona być powierzona obojgu czy tylko jednemu z małżonków a drugiemu ograniczona do np. współdecydowania w istotnych sprawach dziecka.
3. Określenie kontaktów (w tym miejscu należy wskazać jak mają wyglądać kontakty).
4. Alimenty – należy podać w jakiej wysokości w skali miesiąca mają wynosić alimenty w rozbiciu na każde dziecko.
5. Orzeczenie o sposobie korzystania z mieszkania – jest to roszczenie obligatoryjne, ale stanowi swego rodzaju relikt przeszłości. W czasie procesu rozwodowego strony z reguły nie zamieszkują już ze sobą, lub wkrótce nie będą zamieszkiwały. Wówczas wnosimy o zaniechanie orzekania o sposobie korzystania z mieszkania. Oczywiście może się zdarzyć tak, że strony po rozwodzie będą zamieszkiwały razem, wówczas należy wskazać, które pomieszczenia strony będą użytkowały wspólnie, a które będą do wyłącznego użytku każdej z nich.
Ostatnim punktem pozwu rozwodowego jest uzasadnienie. W tej części należy zwięźle opisać historię Waszego małżeństwa, a także motywy dla których postanowiłeś żądać jego rozwiązania. Opisując okoliczności, które Cię do tego przekonały, wskaż dowody, które mogą to potwierdzić. Podobnie uzasadnij inne żądania, które zgłaszasz w pozwie.
Proces rozwodowy nie należy do łatwych, niemniej wkładając w jego przygotowanie wysiłek, masz duże szanse na uzyskanie korzystnego wyniku. Mam nadzieję, że ten poradnik pomoże Ci w przygotowaniu się do tego procesu i w efekcie pozwoli Ci sprawniej i skuteczniej zamknąć ten etap Twojego życia. Jeśli uważasz, że poradnik ten może pomóc także innym osobom, opowiedz im o tym i udostępnij link na swoim FB.
Jeśli potrzebujesz porady dotyczącej rozwodu lub prawa rodzinnego, możesz do nas zadzwonić na nr 508 238 881 lub napisać na adres sekretariat@slizcurylo.pl