Dozór elektroniczny: bransoletka, czyli jak odbyć karę w domu zamiast w więzieniu?

Autor: Filip Curyło

Data publikacji: 16.02.2024

Spis treści

1. O czym jest ten artykuł?
2. Kto może odbyć karę w domu, zamiast w więzieniu?
3. Czy muszę być właścicielem mieszkania w którym chcę odbyć dozór?
4. Jaka jest szansa, że dostanę zgodę na dozór elektroniczny
5. Od czego zależy szansa na to, że dostanę dozór elektroniczny?
6. Jak moja sytuacja wpływa na szanse na bransoletkę?
7. Co muszę udowodnić, żeby zwiększyć szanse na opaskę?
8. Jak napisać wniosek o dozór elektroniczny?

1. O czym jest ten artykuł?

O tym jak – zgodnie z prawem – uniknąć więzienia, choć dostałeś karę pozbawienia wolności. Jeśli obawiasz się, że sąd Cię skaże i pójdziesz do więzienia albo wyrok już został wydany i zastanawiasz się co teraz zrobić, nie wszystko stracone.

W wielu przypadkach więzienia można uniknąć. W tym artykule zajmę się opisaniem tego, jak legalnie uniknąć więzienia, chociaż sąd skazał Cię na taką właśnie karę.

Możliwości jest kilka, ale ja opiszę tu tylko jedną z nich, czyli tak zwaną “bransoletkę”, “obrączkę”, “obrożę” lub System Dozoru Elektronicznego. Wszystko co trzeba na ten temat wiedzieć znajduje się poniżej i w kolejnych artykułach, które mogą Ci pomóc. Przeczytanie tego artykułu zajmie kilkanaście minut, ale warto je poświęcić, by uratować miesiące życia na wolności.

2. Kto może odbyć całą karę w domu, zamiast w więzieniu?

Najważniejszy warunek to skazanie na karę więzienia wynoszącą maksymalnie 1 rok i 6 miesięcy. Z systemu dozoru elektronicznego nie może skorzystać recydywista wielokrotny, ale omawianie tego warunku pominę, bo kto wielokrotnie odbywał karę pozbawienia wolności, ten zapewne ma inne źródła wiedzy na temat tego jak sobie pomóc, niż czytanie mojego artykułu.

Musisz dysponować miejscem, w którym chcesz odbyć karę w dozorze elektronicznym, czyli mieszkanie lub dom. Standard lokalu nie jest ważny, ale ponieważ dozór jest wykonywany przez urządzenie łączące się z centralą, musi istnieć możliwość tego połączenia, czyli zasięg. Możliwości połączenia sprawdzi ekipa techniczna, która przyjedzie do Ciebie zanim sąd podejmie jakąkolwiek decyzję. Jeśli Twoje miejsce nie spełnia warunków technicznych, musisz szybko poszukać innego, w przeciwnym wypadku nie dostaniesz zgody na dozór elektroniczny.

3. Czy muszę być właścicielem mieszkania, w którym chcę odbyć dozór?

Mieszkanie lub dom nie muszą być Twoje, mogą należeć do Twojej rodziny, partnerki, albo być wynajmowane lub użyczone. W większości przypadków nie musisz pokazywać sądowi żadnej umowy, z której wynika, że możesz mieszkać w tym lokalu. Jeśli jednak Twoje prawo do bycia w miejscu, które wybrałeś jest wątpliwe, sąd ma prawo zażądać od Ciebie dowodu, że będziesz miał tam stabilne miejsce pobytu przez cały czas dozoru. Podam jaskrawy przykład: jeśli wskazałeś najdroższy apartament na wynajem w mieście, a sąd zobaczy w aktach sprawy, że nie miałeś w ostatnich 5 latach żadnych dochodów, to będziesz musiał udowodnić, że możesz tam mieszkać przez całą karę.

4. Jaka jest szansa, że dostanę zgodę na dozór elektroniczny?

Statystycznie w roku 2021 było to prawie dokładnie 50%. Piszę to nie znając Twojej sytuacji, więc zakładam, że mieści się ona w średniej, że napiszesz przeciętny wniosek oraz że przeciętnie zaprezentujesz się przed sądem. No ale przecież po to czytasz ten artykuł, żeby zwiększyć swoje szanse, prawda? Jeśli zrobisz co trzeba, zapewniam że szansa będzie większa. Wracając do liczb, w roku 2021, spośród spraw, którymi sądy zajęły się merytorycznie (czyli oprócz umorzeń z przyczyn proceduralnych i technicznych), zgodę na dozór elektroniczny otrzymało 15 488 skazanych, a odmowę 15 870 osób. Czyli prawie 50%, które wcześniej podałem. Jeśli chodzi o samą statystykę sukcesu, wiele zależy też od miejsca, gdzie starasz się o dozór. Nie będę Cię zanudzał wszystkimi danymi, ale dla przykładu:

na obszarze Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu (województwa dolnośląskie i opolskie), w 2022 r. karę w SDE odbyło 13 811 osób, a na obszarze Sądu Apelacyjnego w Krakowie (województwa małopolskie i świętokrzyskie), karę w SDE odbyło tylko 5499 osób. Skąd ta różnica, pomimo tego, że na obszarze Sądu Apelacyjnego w Krakowie mieszka ponad pół miliona ludzi więcej? Tego nie wiem, ale wskazuje to na bardziej liberalną praktykę we Wrocławiu niż w Krakowie. Takie różnice – na korzyść lub niekorzyść – mogą dotyczyć także Twojego regionu.

Weź pod uwagę, że system dozoru może zostać zamontowany w dowolnym miejscu w Polsce, w którym dysponujesz odpowiednim lokalem i zgodą dorosłych domowników. Warto pamiętać, że nie jesteś ograniczony tylko do miejsca, gdzie masz dom, albo miejsca gdzie sąd wydał wyrok.

5. Od czego zależy szansa na to, że dostanę dozór elektroniczny?

Oczywiście nie tylko od regionu, w którym się o to starasz! Spośród kwestii na które masz wpływ, Twoja szansa na bransoletkę zależy od czterech rzeczy.

1. od Twojej sytuacji, kiedy składasz wniosek,
2. od tego co uda Ci się udowodnić,
3. od tego jak napiszesz wniosek,
4. od tego jak zaprezentujesz się przed sądem.

Zwiększysz swoje szanse jeśli zatrudnisz adwokata, który Ci w tym rzetelnie pomoże ale zakładam, że na razie nie jesteś na to w pełni zdecydowany. Przejdźmy więc do  szczegółów, które wynikają z mojego doświadczenia.

6. Jak moja sytuacja wpływa na szanse na bransoletkę?

Twoja sytuacja w chwili składania wniosku ma taki wpływ na szanse otrzymania dozoru:

• im wyższą otrzymałeś karę, tym mniejsza jest szansa na dozór elektroniczny (mniejsza, nie znaczy żadna: widziałem wiele dozorów w maksymalnym 1,5 rocznym wymiarze kary),
• jeśli nie byłeś wcześniej karany, to masz większą szansę niż osoby karane,
• jeśli dotąd nie byłeś w więzieniu (to co innego niż bycie karanym – karanym możesz być także np. na grzywnę), masz większe szanse na “bransoletkę” niż osoby, które mają za sobą karę więzienia,
• jeśli popełniłeś przestępstwo z użyciem przemocy i sąd uzna, że nadal jesteś niebezpieczny dla innych ludzi, masz małą szansę na “obrączkę”,
• osoby, które przyznały się do winy mają większą szansę na dozór, niż osoby które się nie przyznały,
• jeśli założyłeś rodzinę i pracujesz lub prowadzisz własną firmę (czyli masz “ustabilizowany tryb życia”), sądy uznają to za znak, że już się uspokoiłeś, a Twoja burzliwa młodość minęła, co zwiększa szanse na dozór,

7. Co muszę udowodnić, żeby zwiększyć szanse na opaskę?

Twoja prawdziwa sytuacja to jedno, a to co uda Ci się udowodnić to coś zupełnie innego. Poniżej będzie sporo informacji, więc proszę, skoncentruj się i pamiętaj: Ty masz tutaj pole do popisu, a sąd nie zrobi wszystkiego za Ciebie. Wszystkie te kwestie będą istotne w fazie przygotowania Twojej wygranej, czyli w czasie kiedy zbierasz materiały do pisania wniosku, piszesz go i czekasz na termin sprawy po złożeniu wniosku w sądzie penitencjarnym.

Kurator

Zacznijmy od rzeczy bardzo ważnej: przekonaj do siebie kuratora. Kiedy już napiszesz wniosek, o czym za chwilę, odwiedzi Cię kurator wysłany przez sąd. To jest chwila w której Ty i Twoja rodzina nie możecie nawalić. Ileż ja słyszałem opowieści o denerwującym, złośliwym kuratorze! Jeśli też tak myślisz o kuratorach, masz niewłaściwe nastawienie. Może i jest to człowiek daleki od ideału. Niemniej z Twojego punktu widzenia jest to człowiek, który opisze sądowi Ciebie i warunki w jakich żyjesz. To może zdecydować o tym czy sąd zgodzi się na dozór, czy Ci go odmówi, więc zastanów się porządnie czy warto wchodzić z kuratorem w zwarcie, nawet jeśli Cię denerwuje. Jedną z metod, które zdarza się kuratorom stosować, jest prowokowanie skazanego i sprawdzanie jak radzi sobie z taką prowokacją. Bo jeśli nie wytrzymasz prowokacji kuratora, to jak sobie poradzisz z prawdziwym konfliktem w realnym życiu? Twoje zadanie, to przekonać do siebie kuratora, a nie przekonać go, że jesteś konfliktowy.

Praca

Udowodnij, że zarabiasz na życie własną pracą. Wywiad środowiskowy to nie jedyny dowód, którym sąd będzie zainteresowany. Ważna jest informacja o tym czy pracujesz, gdzie, na jakich warunkach i jak jesteś tam oceniany. Dlatego przyda się pisemna umowa o pracę (czy zlecenie lub dzieło) oraz pisemna i pozytywna opinia od pracodawcy. Jeśli prowadzisz działalność gospodarczą, wydrukuj informację o tym ze strony ceidg.gov.pl. Jeśli jesteś dobrze oceniany przez ludzi z którymi współpracujesz, załącz rekomendacje od nich, z których wynika że jesteś rzetelny i godny zaufania. Jeśli jesteś przedsiębiorcą, nie masz pracodawcy który może Cię ocenić. W takiej sytuacji informacje od klientów czy innych przedsiębiorców mogą się przydać do pokazania, że prawidłowo funkcjonujesz w społeczeństwie, a burzliwą przeszłość pozostawiłeś za sobą. Jest to zwłaszcza istotne jeśli zostałeś skazany za przestępstwa takie jak kradzież czy oszustwo, bo wtedy chcesz sądowi pokazać, że nauczyłeś się na własnych błędach i teraz zarabiasz na życie własną pracą.

Pojednanie z pokrzywdzonym

Udowodnij, że przebaczyła Ci osoba, którą skrzywdziłeś. Jeżeli skrzywdziłeś kogoś przestępstwem i dotąd go nie przeprosiłeś, zrób to teraz. W taki sposób, żebyś miał pisemny dowód przeprosin, a najlepiej także tego, że pokrzywdzony przyjął Twoje przeprosiny. Jeśli oprócz krzywdy spowodowałeś, że pokrzywdzony stracił pieniądze lub inny majątek, czyli w prawnym żargonie spowodowałeś “szkodę” (ukradłeś coś, zniszczyłeś, oszukałeś kogoś itd.), wyrównaj pokrzywdzonemu straty w całości. Jeśli nie dasz rady w całości, wyrównaj ile dasz radę. Miej pisemny dowód tego, że naprawiłeś pokrzywdzonemu szkodę. Jeśli nie znasz jego danych adresowych lub numeru konta, zawnioskuj o te dane do sądu, który Cię skazał, na pewno to zrobi, jeśli tylko pokrzywdzony się zgodzi. Jest to w interesie pokrzywdzonego, czemu miałby tego nie zrobić?

Obowiązki o których mowa w wyroku

Wykonaj wszystkie obowiązki wynikające z wyroku. Przeczytaj wyrok dokładnie i zobacz jakie jeszcze obowiązki sąd na Ciebie nałożył. Wykonaj wszystkie obowiązki które się da przed złożeniem wniosku. Jeśli miałeś podjąć terapię, zrób to i miej dowód na piśmie. Jeśli miałeś przeprosić pokrzywdzonego, zrób to na piśmie i zachowaj kopię pisma i dowód nadania tego pisma na poczcie. Jeśli miałeś zapłacić jakąś kwotę na wskazany cel, zrób to i zachowaj potwierdzenie zapłaty, aby je pokazać sądowi.

Odpowiedzialność za rodzinę

Udowodnij, że jesteś odpowiedzialny za swoją rodzinę. Przeanalizuj swoją sytuację rodzinną. Wszystko co może pokazać, że masz poczucie odpowiedzialności za rodzinę i pomagasz ją utrzymywać, będzie działało na Twoją korzyść. Pamiętaj: potrzebujesz to udowodnić, a nie opowiedzieć. Sąd Twoimi opowiadaniami nie jest zainteresowany. Jeśli Ty płacisz czynsz najmu i rachunki za media, zbierz potwierdzenia zapłaty. Jeśli nie mieszkasz razem z dziećmi, ale płacisz na nie alimenty, zbierz potwierdzenia zapłaty. Jeśli regularnie odwozisz dziecko do lekarza, zbierz dokumentację medyczną, która to potwierdza. Nie musi tam być Twojego imienia, sąd się zorientuje, że 5-latek sam nie idzie do lekarza, zwłaszcza jeśli powiecie kuratorowi w czasie jego wywiadu, że to jest Twoja odpowiedzialność w rodzinie. Jeśli jesteś aktywny w szkole dziecka, chodzisz na wywiadówki, masz dobry kontakt z nauczycielami, na pewno masz jakieś pisma, które to potwierdzają, albo możesz poprosić szkołę o ich wystawienie.

Zgodnie z kodeksem karnym wykonawczym (art. 67 § 1), kara pozbawienia wolności “ma na celu wzbudzanie w skazanym woli współdziałania w kształtowaniu jego społecznie pożądanych postaw, w szczególności poczucia odpowiedzialności”. Jak to już w prawie bywa, nie napisano tego zbyt łatwym językiem, ale z grubsza chodzi o to, że masz sądowi pokazać Twoją odpowiedzialność w pracy i w domu.

Choroba

Jeśli jesteś chory, wykorzystaj to do udowodnienia, że nie stwarzasz zagrożenia. Przeanalizuj swoją sytuację zdrowotną: bezpośrednio nie wpływa na otrzymanie opaski, ale może udowadniać, że nie będziesz zagrożeniem dla bezpieczeństwa. Być może zostałeś skazany za udział w agresywnym pobiciu. Jeśli jednak od czasu pobicia Twoja sprawność fizyczna uległa pogorszeniu i nie jesteś już groźny dla otoczenia, będzie to miało znaczenie dla otrzymania zgody na dozór elektroniczny. Oczywiście sam fakt leczenia nie wystarczy, ale na pewno może przekonywać, że stanowisz mniejsze zagrożenie dla bezpieczeństwa innych osób. Pamiętaj: potrzebujesz dokumentów medycznych, nie wystarczy opowiedzieć w sądzie, że Cię boli noga, nikt w sądzie nie wierzy w takie opowiadania.

8. Jak napisać wniosek o dozór elektroniczny?

Wyżej przeczytałeś o tym co chcesz udowodnić, a teraz czas przejść do pisania wniosku. Oczywiście chodzi o to, żeby napisać dobry wniosek, a nie jakikolwiek. Jeśli zniechęca Cię perspektywa takiej pracy, nie masz czasu, lub po prostu uważasz, że potrzebujesz pomocy, możesz wypełnić formularz umieszczony poniżej.

Jeśli robisz to sam, porządnie się do tego przyłóż. Do pobrania w internecie jest wiele formularzy, które możesz wykorzystać i ja nie będę ich oceniał. My wzorów nie mamy i nie udostępniamy, więc nie ma sensu pytać. Wierzymy w indywidualne podejście do sprawy, każdy wniosek, który piszemy jest inny i dostosowany do sytuacji osoby której pomagamy. Pamiętaj też, że nie musisz korzystać ze wzorów, możesz wniosek napisać w całości sam.

Jeśli piszesz wniosek o opaskę samemu, bez adwokata, przyda Ci się wiedza o tym co w nim umieścić, żeby zwiększyć swoje szanse.

1. Tytułujesz pismo jako po prostu “wniosek”, więcej szczegółów będzie wynikać z treści. Jeśli piszesz go “z wolności”, a tego dotyczy ten artykuł, zawsze kierujesz go do sądu penitencjarnego danego obszaru (i zawsze jest to sąd okręgowy), czyli tego w którym jest miejsce, gdzie zamierzasz odbywać karę w dozorze elektronicznym. Jeśli masz wątpliwości, zadzwoń do sądu okręgowego najbliższego miejscu gdzie chcesz odbywać dozór i potwierdź czy wniosek skierować do nich.
2. Dołącz podpisaną zgodę dorosłych domowników na to, że będziesz we wspólnym lokalu odbywać dozór. Wzór oświadczenia bez problemu znajdziesz wpisując w Google np. “wzór zgody na sde” lub “wzór zgody domowników na sde”.
3. Napisz we wniosku jaki sąd Cię skazał (np. Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie), na jaką karę i jaka była sygnatura akt sprawy (gdyby był to sąd dla Śródmieścia w Krakowie, byłoby to np. II K 123/24/S). Jeśli nie wiesz gdzie jej szukać, spójrz na pierwszą stronę wyroku, tam będzie napisane “sygn. akt” i potem oznaczenie, które powinieneś podać we wniosku. To sądowi ułatwi pracę, a zależy Ci na tym, żeby sąd do siebie przekonać.
4. Wstęp wniosku możesz napisać swoimi słowami, ale możesz też użyć takiej formuły, uzupełniając ją oczywiście o prawdziwe dane Twojej sprawy: “Wnoszę o udzielenie zgody na odbycie przeze mnie kary XY miesięcy pozbawienia wolności, orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie, II Wydział Karny z dnia 24 grudnia 2023 r., sygn. akt II K 123/24/S, w systemie dozoru elektronicznego”,
5. Napisz we wniosku, że wnosisz także o wstrzymanie wykonania wyroku, do czasu rozstrzygnięcia Twojej sprawy o dozór elektroniczny.
6. W uzasadnieniu – biorąc pod uwagę swoją sytuację oraz to o czym pisałem wcześniej – powinieneś opisać to, że:
   a) wykonałeś wszystkie obowiązki z wyroku skazującego,
   b) przeprosiłeś pokrzywdzonego i naprawiłeś mu szkodę, a on Ci przebaczył,
   c) żałujesz tego za co zostałeś skazany i oświadczasz, że to się nie powtórzy,
   d) masz rodzinę, za którą czujesz się odpowiedzialny i której pomagasz,
   e) utrzymujesz się z własnej pracy, a Twoi współpracownicy mogą na Tobie polegać,
   f) jeśli zostaniesz osadzony w zakładzie karnym, spowoduje to wyjątkowo złe konsekwencje dla Twojej rodziny i pracy (np. zostaniesz zwolniony z pracy, rodzina z małym dzieckiem utraci jedyne źródło utrzymania) i z tego powodu wnosisz o wstrzymanie wykonania wyroku do czasu rozpoznania Twojego wniosku o dozór elektroniczny,
7. Oczywiście nie wszystkie te kwestie mogą Cię dotyczyć. Nie kłam we wniosku, tylko rzetelnie opisz swoją sytuację. Jeśli są inne ważne kwestie, jak zły stan zdrowia, opisz to i podsumuj, że z taką chorobą nie stanowisz żadnego zagrożenia.
8. Sądu nie interesują Twoje pisemne opowiadania. Sąd jest zainteresowany dowodami, więc każde twierdzenie musi być udowodnione. Jeśli piszesz, że utrzymujesz się z własnej pracy, załącz umowę o pracę, umowę cywilnoprawną albo fakturę, którą wystawiasz. Jeśli przeprosiłeś pokrzywdzonego, załącz kopię przeprosin na piśmie i dowód nadania tych przeprosin listem poleconym. Jeśli przeprosiłeś na rozprawie, załącz kopię protokołu. Jeśli żona nie pracuje i macie małe dziecko, które utrzymujesz, załącz dowody. Mogą to być np. odpis skrócony aktu urodzenia dziecka, zaświadczenie o tym że żona jest bezrobotna, umowę najmu mieszkania, która pokaże jakie koszty ponosicie jako rodzina. Jeśli dołączysz też swoją umowę o pracę, wykażesz w ten sposób, że to Ty jesteś odpowiedzialny za rodzinę, a to jest ważne dla sądu. Pamiętaj: kodeks karny wykonawczy w art. 67 § 1 mówi, że celem kary jest “wzbudzanie w skazanym woli współdziałania w kształtowaniu jego społecznie pożądanych postaw, w szczególności poczucia odpowiedzialności.” Jeśli udowodnisz, że zachowujesz się odpowiedzialnie, sąd będzie skłonny do zezwolenia Ci na odbycie kary w domu, a nie w więzieniu.
9. Opisz w jakich godzinach chciałbyś wychodzić z domu. W ciągu każdej doby musisz w domu spędzać co najmniej 12 godzin, ale nie musi to być 12 nieprzerwanych godzin. Przykładowy opis może wyglądać następująco. Poniedziałek: 7.30 wyjście do pracy, 8:00 rozpoczęcie pracy, 15:00 zakończenie pracy, 15:30 odebranie dziecka ze szkoły, 16:00 zakupy, 17:00 powrót do domu. W ten sposób, jeśli sąd się na to zgodzi, system pozwoli Ci opuszczać dom od 7:30 do 17:00. Każdy dzień powinien zostać tak opisany, ze wskazaniem co wtedy zamierzasz robić.
10. Na końcu wniosku wypisz w jednym miejscu swoje dane: imię, nazwisko, data i miejsce urodzenia, PESEL, imię ojca, imię matki, numer telefonu kontaktowego, dokładny adres miejsca odbywania kary.

Jesteśmy na końcu pierwszego etapu starania się o dozór elektroniczny. Jak widzisz, napisanie dobrego wniosku o zezwolenie na “bransoletkę” wymaga sporo wiedzy i zaangażowania. Jeśli uważasz że dasz radę samemu, wszyscy w Śliz i Curyło Adwokaci trzymamy za Ciebie kciuki, bo uważamy, że system dozoru elektronicznego jest dobrym i skutecznym rozwiązaniem.

Jeśli natomiast chcesz nam zlecić sprawę o “bransoletkę”, przejdź tutaj i zobacz co możemy dla Ciebie zrobić w tej sprawie.